آشنایی با انواع روف گاردن اولین گام در انتخاب بهترین طراحی برای این سازه سبز و مدرن است. با گسترش شهر نشینی و کاهش فضای سبز طبیعی در شهرها، داشتن یک طبیعت کوچک مصنوعی در خانه نعمت بزرگی محسوب می‌شود. در این مقاله به معرفی مختصری درباره روف گاردن و انواع مختلف آن می‌پردازیم و با گیاهان به کار رفته در آن آشنا می‌شویم.
در این مقاله موارد زیر را میخوانید :
- روف گاردن چیست؟
- تاریخچه طراحی و استفاده از روف گاردن در ساختمانها
- آشنایی با انواع روف گاردن
- گیاهان مورد نیاز برای ساخت پشت بام سبز
- آشنایی با روش‌های اجرای فضای سبز پشت بام
- آشنایی با قوانین اجرای بام سبز
- آشنایی با کلاس‌های طراحی روف گاردن
- مزایا و معایب اجرای روف گاردن
- کاربرد داخلی
روف گاردن چیست؟
ذات انسان زندگی در فضای سبز و طبیعت را بسیار می‌پسندد. با زندگی ماشینی امروز علاوه بر نابودی این مکان‌های طبیعی، انسان را روز به روز از فضاهای بکر دور می‌کند. این پدیده می‌تواند علاوه بر مشکلاتی مانند افزایش آلودگی هوا، منجر به گسترش بیماری‌هایی مانند افسردگی شود.
برای فرار از این دردسرها، متخصصان به فکر استفاده بهینه از فضاهای موجود در ساختمانها افتادند که یکی از این پدیده‌های امروزی، روف گاردن است. روف گاردن یا باغ بام و یا باغچه‌های پشت بامی، اصطلاحاتی هستند که امروزه در طراحی نقشه‌های ساختمانی بخش اعظم تلاش معماران را به خود اختصاص داده‌اند. برای آشنایی بیشتر می‌توانید از مقاله « آشنایی با روف گاردن » استفاده کنید.
تاریخچه طراحی و استفاده از روف گاردن در ساختمانها
تاریخچه استفاده از روف گاردن به تمدن‌های باستانی مانند ایران، روم و بین النهرین می‌رسد. در دنیای معاصر این تکنولوژی از فرانسه و آلمان شروع و به تمام نقاط دنیا کشیده شده است. حدود ۱۰ درصد از ساختمان‌های عمومی و مسکونی در کشور آلمان صاحب این تکنولوژی سبز هستند. در امریکا تالار شهر شیکاگو یکی از بارزترین نمونه‌های اجرای روف گاردن است که با کمک پوشش گیاهی منحصر به فردش توانسته دمای ساختمان را تا ۲۵ درجه سانتی گراد کاهش دهد.
آشنایی با انواع روف گاردن
حال که به اهمیت ساخت فضای سبز در ساختمانها پی بردیم بهتر است به آشنایی با انواع روف گاردن بپردازیم. روف گاردن از نظر نوع طراحی و جنس پوشش گیاهی به دو دسته ی کلی تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- گسترده (Extensive )6
- فشرده و یا متمرکز (Intensive )
امروزه با گسترش کاربرد این طراحی، می‌توان دو نوع دیگر هم به لیست فوق اضافه کرد:
- مدولار یا جعبه‌ای ( باکس چوبی)
- روش ترکیبی
روش گسترده
یکی از نکاتی که در انتخاب روش طراحی روف گاردن باید مد نظر قرار داد، میزان استقامت بستر آن است. اگر سطح بام ساختمان دارای استحکام کمی باشد و قادر باشد حدود ۷۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم را در هر مترمربع تحمل کند، این مدل طراحی بهترین انتخاب است. از طرفی سبک گسترده، در پشت بام‌هایی که شیب بسیار کمی دارند و یا کاملا صاف هستند استفاده می‌شود.
پوشش گیاهی مورد نیاز برای این مدل نباید متنوع باشد و باید از گیاهان با ریشه کوتاه در آن استفاده شود. انواع چمن و گیاهانی که حداکثر به عمق ۵ الی ۱۵ سانت نیاز دارند، برای این طراحی مناسب هستند. می‌توان در این مدل از گیاهانی که بخش‌های هوایی گوشتی دارند و در مقابل کمبود آب مقاوم هستند، استفاده کرد. هدف اصلی این طراحی زیبایی بصری پشت بام است.
آشنایی با سبک متمرکز
این مدل از جمله پر طرفدارترین انواع طراحی روف گاردن است. یکی از دلایل محبوبیت مدل متمرکز، نوع گیاهانی است که می‌توان در طراحی روف گاردن از آنها استفاده کرد. برعکس روش قبل، در این مدل می‌توان از درختچه‌های و گیاهانی که عمق ریشه آنها بالغ بر ۲۰ الی ۶۰ سانت است، استفاده کرد. به این ترتیب می‌توان یک پارک و فضای سبز کوچک بر روی پشت بام ایجاد کرد.
در این مدل میزان استحکام سقف باید بسیار بالا باشد. اگر بام یک ساختمان تحمل باری معادل ۲۹۰ تا ۹۷۰ کیلوگرم را در هر متر مربع دارد، می‌توان در آن برای طراحی روف گاردن، از روش متمرکز استفاده کرد. ساختمان‌های قدیمی که ساز و کارهای معماری مدرن در آنها رعایت نشده، برای این مدل مناسب نیستند.
یکی دیگر از دلایل محبوبیت این روش این است که می‌توان در طراحی آن بسته به میزان استقامت سقف، از آلاچیق، مبلمان، آبنما و حتی استخر نیز استفاده کرد. این روش نسبت به روش گسترده هزینه طراحی و ساخت بالاتری دارد.
روش روف گاردن مدولار
این روش بسیار ساده است و نیاز به بسترسازی زیاد و ایزولاسیون کف ندارد. در این روش گیاهان به طور مستقیم بر روی بام قرار نمی‌گیرند بلکه بستری جعبه‌ای که اغلب از جنس فلاور باکس هستند، برای آنها طراحی می‌شود. اندازه این باکس‌ها بسته به نوع پوشش گیاهی متغیر است.
در این روش سقف ساختمان بار اضافی چندانی متحمل نمی‌شود که منجر به صرف هزینه بسیار پایینی است. این مورد از مزایای طرح مدولار نسبت به روش متمرکز است. در این سبک هم می‌توان از تزئیناتی مانند آلاچیق و مبلمان و نورپردازی استفاده کرد.
آشنایی با مدل ترکیبی
این روش تلفیقی از دو شیوه گسترده و متمرکز است. از این طرح بیشتر برای ساختمان‌های عمومی و تجاری که فضای بام آنها بسیار وسیع است استفاده می‌شود. در این ساختمانها، به دلیل نوع طراحی و ساخت و مصالح به کاررفته، ساختمان قدرت تحمل بار زیادی را در سطح بام دارد.
گیاهان مورد نیاز برای ساخت پشت بام سبز
انتخاب گیاه مناسب علاوه بر نوع طرح پیاده‌سازی روف گاردن، به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی منطقه قرارگیری ساختمان هم بستگی دارد. اولویت استفاده از پوشش گیاهی، با گیاهان بومی آن منطقه است که سازگاری بیشتری با آب و هوا و تغییرات جوی آن مکان دارند.
نکته دوم در انتخاب گیاه مناسب، میزان رطوبت مورد نیاز گیاه است. در اینجا هم استفاده از گیاهانی که مقاومت بیشتری در مقابل خشکی و بی آبی و تابش مستقیم خورشید دارند، در اولویت است. از طرفی هدف اصلی طراحی روف گاردن داشتن فضایی سبز در تمام مدت سال است. بنابراین گیاهانی که در چهار فصل سال سبز هستند، توصیه می‌شوند. این نکات را می‌توان به شرح زیر لیست کرد:
- استفاده از گیاهان بومی.
- به کاربردن گیاهان مقاوم در برابر گرما و بی‌آبی.
- استفاده از گیاهان مقاوم در برابر وزش بادهای موسمی.
- گیاهانی که در مقابل تغییرات ناگهانی آب و هوا مقاوم هستند.
- استفاده از گیاهانی که می‌توانند محل ساخت لانه برای پرندگان باشند.
- درختچه‌هایی که اندازه آنها بزرگتر از حد مجاز نمی‌شود.
این مطلب به شما در آشنایی با روف گاردن و انواع روش‌های اجرای آن کمک می‌کند. همچنین با بیان کلاس‌های طراحی و اجرای این سیستم فضای سبز، در پیدا کردن درک درستی از این پدیده تقریبا مدرن کمک خواهد کرد.
آشنایی با روش‌های اجرای فضای سبز پشت بام
امروزه نوع ساختمانی که برای اجرای روف گاردن در نظر گرفته می‌شود با نوع اجرای این فضای سبز ارتباط مستقیم دارد. همچنین نوع گیاهانی که برای اجرا استفاده می‌شود به اقلیم جغرافیایی و آب و هوایی موجود هم بستگی دارد.
با وجود هزینه‌بر بودن اجرای روف گاردن، مزایای بی‌شمار آن برای ساکنین و زیبا سازی شهر و ایجاد هوای پاک، موجب شده این تکنولوژی مورد توجه متخصصان و مهندسین باشد. برای آشنایی بیشتر روش‌های اجرای این باغ سبز پشت بامی، می توانید از مقاله « آشنایی با انواع روف گاردن » کمک بگیرید. در اینجا به صورت خلاصه با این روش ها آشنا می شویم:
- شیوه متمرکز (intensive)
- روش گسترده (extensive)
- اجرای ترکیبی (synthetic)
- روش مدولار (planter box )
سیستم متمرکز
این سیستم که از آن با نام مقطع عمیق و باغ بام هم یاد شده، بی‌شباهت به پارک نیست. از این سیستم برای بام مکان‌های عمومی استفاده می‌شود و باید از تکنولوژی‌های سازه‌ای جدید در آنها استفاده کرد. همچنین گیاهانی که در این روش به کار می‌روند می‌توانند ریشه‌های بلندی داشته باشند و پوشش گیاهی آن بسیار متنوع است.
سیستم گسترده
بستر کاشت در این نوع سیستم کم عمق است و برای پوشش گیاهی از چند نوع گیاه محدود و با ریشه کوتاه استفاده می‌شود. به این روش بام سبز هم می‌گویند.
سیستم ترکیبی
این روش، تلفیقی از دو سیستم گسترده و متمرکز است و می‌تواند ظرفیت گیاهی بالاتری نسبت به آنها داشته باشد. در طراحی روف گاردن با این روش آلاچیق‌ها و مبلمان هم مورد توجه هستند.
سیستم اجرای مدولار
در این روش از جعبه برای کاشت گیاه و نگهداری آن استفاده می‌شود. برخلاف روش‌های قبل که بستر گیاه به صورت پیوسته اجرا می‌شد، در این روش بستر کاشت و پرورش گیاه ناپیوسته و منقطع است. از این روش بیشتر برای منازل مسکونی استفاده می‌شود.
آشنایی با قوانین اجرای بام سبز
امروزه با افزایش جمعیت شهرها و رشد روزافزون مجمتع‌های مسکونی، مسئولین به لزوم ایجاد فضای سبز در منازل توجه بیشتری دارند. در این میان یکی از نهادهای اجرایی شهرداری است که برنامه‌های تشویقی زیادی برای جلب نظر معماران و صنعت ساخت و ساز اجرا کرده است که می‌توان به کاهش عوارض ساخت و ساز و مالیات اشاره کرد.
اجرای روف گاردن یکی از بهترین روش‌ها برای جبران کمبود فضای سبز شهری به حساب می‌آید که برای اجرای آن و جلوگیری از وارد شدن خسارات جبران ناپذیر، قوانینی وضع شده که در حال حاضر همگی جنبه‌ی تشویقی دارند. از طرفی طی یک طرح تصویب شده، در آینده‌ای نزدیک، داشتن این نوع فضای سبز برای تمام ساختمانها اجباری خواهد شد و گرفتن پروانه ساخت منوط به این داشتن این سازه سبز است.
یکی از مهم‌ترین قانون، مربوط به وسعت مجاز زیربنای ساخت و ساز است. اگر در سازه یک متر مربع روف گاردن از نوع گسترده اجرا شود، یک متر مربع، و اگر یک متر مربع روف گاردن نیمه فشرده اجرا شود، دو متر مربع به مساحت مجاز برای ساخت و ساز اضافه خواهد شد. این مقدار برای اجرای هر متر مربع روف گاردن فشرده، به سه متر مربع افزایش خواهد یافت.
همچنین اگر به ازای هر واحد، سه برابر روف گاردن اجرا شود، می‌توان از فضای باز ساختمان به اندازه پنج متر کاهش داد که این به معنای ساخت واحدهای بیشتر و یا با متراژ بالاتر است .
آشنایی با کلاس‌های طراحی روف گاردن
کلاس‌های اجرای روف گاردن به پنج دسته کلی تقسیم می‌شوند که هر یک خصوصیات ویژه‌ای دارند. در اینجا با سه کلاس مهم آن آشنا می‌شویم:
کلاس A
بام باید کف‌پوش سنگ یا موزائیک داشته باشد.
پوشش گیاهی در این کلاس طبیعی و بیشتر شمشاد است.
پوشش بستر در این کلاس چمن طبیعی است.
برای اجرای روف گاردن در این کلاس ابتدا عایق‌کاری و زهکشی انجام می‌شود.
کلاس B
کف‌پوش این کلاس ترموود است.
پوشش گیاهی آن از گیاهان طبیعی و کاج تشکیل می‌شود.
برای اجرای این کلاس از باکس ترموود و گلدان استفاده می‌شود.
نورپردازی در این روش به صورت چراغ محوطه است و مبلمان به کار رفته در آن از جنس حصیر و چرم می‌باشد. همچنین در این کلاس از سایبان و آلاچیق هم استفاده می‌گردد.
کلاس c
در این کلاس جنس کف‌پوش بام، ترموود پلکانی است.
از گل و گیاه طبیعی برای پوشش گیاهی استفاده می‌شود.
برای اجرای روف گاردن هم با روش باکس ترموود پلکانی انجام می‌شود.
مبلمان ترموود و سایبان و آلاچیق برای طراحی در این کلاس کاربرد دارد و نورپردازی آن به روش چراغ باغی و نور مخفی انجام می‌گردد.
مزایا و معایب اجرای روف گاردن
حال که تا حدودی به آشنایی با روف گاردن و انواع آن پرداختیم بهتر است کمی هم با مزایا و معایب آن آشنا شویم. همانطور که قبلا اشاره کردیم یکی از مهم‌ترین مزایای این نوع فضای سبز مبارزه با آلاینده‌ها و پاکسازی هوای اطراف است. همچنین کنترل میزان دما و رطوبت هوا و زیباسازی فضا از دیگر مزیت‌های این طرح به شمار می‌رود. با کمک استفاده از بارندگی‌های فصلی و نور مداوم خورشید می‌توان یک سبزی بی‌پایان داشت.
اما در کنار این مزیت‌ها، شاید بتوان عیب‌هایی برای روف گاردن در نظر گرفت. یکی از ایرادهایی که به اجرای روف گاردن در ساختمانها وارد می‌شود، تحمیل وزن زیاد خاک، گیاهان و تجهیزات نصب شده به سقف است که در گیاهانی که ریشه عمیق دارند و مکان‌هایی که بارندگی بیشتری دارند، نگران کننده‌تر است. این عیب را می‌توان با استفاده بهینه از تجهیزات و تکنولوژی‌های ساخت و ساز و عایق‌بندی اصولی و همچنین مقاوم‌سازی بنا مرتفع کرد.
به همین دلیل برای ایجاد روف گاردن نیاز به مشاوره و تخصص را نباید نادیده گرفت. گروه مهندسی و معماری دگرش یکی از بهترین برند‌ها در زمینه طراحی و اجرای روف گاردن در ایران است که می‌تواند شما را از ابتدا تا انتهای کار همراهی کند.
سقف‌های گیاهی یا سقف سبز یا روف گاردن ها (Green roof) مزایای متفاوتی را ارائه می‌دهند و عایق بندی یکی از مهم ترین بخش‌های آن است.
روف گاردن مفهوم جدیدی نیست. باغ‌های معلق بابل، که هزاران سال پیش ساخته شده یکی از نمونه‌های معروف آن است. این نمایش از سرسبزی پشت بام آن‌قدر دیدنی بود که همراه با اهرام مصر و پارتنون در یونان به عنوان یکی از «عجایب هفتگانه جهان باستان» شناخته شد.
روف گاردن می‌تواند بسیار چشمگیر باشد و محبوبیت زیادی پیدا کند. به لطف مواد و طراحی مدرن، نصب آنها بسیار آسان‌تر شده است. استفاده از آخرین فناوری‌های ایزولاسیون و نشت‌یابی به این معناست که سازه‌ها و خانه‌های با روف گاردن می‌توانند ده‌ها سال خدمات بدون دردسری را ارائه دهند.
روف گاردن را می توان بر روی طیف وسیعی از سازه‌ها نصب کرد. تعدادی از آنها که در بالای پارکینگ‌های عمومی و مراکز تجاری واقع شده‌اند، دارای مساحت‌های هکتاری هستند. برخی دیگر بر روی آپارتمان‌ها و اقامتگاه‌ها نصب شده‌اند تا فضایی برای استراحت، بازی یا پرورش سبزیجات فراهم کنند.
اکثر قریب به اتفاق روف گاردن ها به دلایل کاربردی‌تری نصب می‌شوند. روف گاردن راه حلی اثبات شده برای مشکلات آزاردهنده شهری مانند روان‌آب طوفان، مصرف انرژی، مه گرفتگی، اثرات گرمای محیطی و سایر مسائل است.
کاربرد داخلی
در کشور ما استان مازندران از طرفداران اولیه روف گاردن بود و بیش از سایر شهرها و استان‌ها در ساخت و ساز مورد استفاده قرار داد. به طور خاص بسیاری از طراحان روف گاردن را به عنوان راه حل مدیریت آب باران، در شهرهای باران‌خیز توصیه می‌کنند. البته اگر روف گاردن به همان خوبی که پیش بینی شده نصب شود و عمل کند، احتمالا برای مناطق مختلف شهری هم مناسب خواهند بود.
آب و هوا، اندازه سقف، نوع ساختمان، بارهای حمل شونده توسط سقف و موارد دیگر همه بر طراحی روف گاردن‌ها تأثیر می‌گذارد. با این حال، اجزای اصلی یکسان هستند. غشاهای ضد آب مهم‌ترین جزء روف گاردن‌ها به شمار می‌روند.
غشاهای ضدآب نه تنها باید مانع از ورود آب از بیرون به داخل ساختمان شوند، بلکه باید بتوانند در برابر آسیب‌های مکانیکی ابزارها و نفوذ ریشه‌های گیاه هم مقاومت کنند. علاوه بر این، این مصالح باید سال‌ها بدون نیاز به تعمیر یا تعویض دوام داشته باشند، زیرا برای انجام هرگونه تعمیر، سقف باغ باید تخریب شود.
این سیستم‌ها را می‌توان به صورت سیستم‌های از پیش ساخته شده یا به عنوان سطوح ماژولار سبک و به هم پیوسته نصب کرد که زمان نصب را کاهش می‌دهد.
دفتر معماری دگرش به همراه کارشناسان کار آزموده و خوش ذوق طراحی و اجرای فضای سبز و روف گاردن را در پروژه های ساختمانی به بهترین نحو انجام می دهند. کارفرمایان عزیز می توانند تنها با یک تماس تلفنی از مشاوره رایگان این مجموعه بهرمند شوند.
برای دریافت مشاوره با شماره های ۰۹۱۱۱۱۵۸۴۳۴ و یا ۰۹۹۱۹۰۳۸۱۳۱ تماس بگیرید
