سیر تحولات در طراحی و معماری کلاسیک

شناخت سیر تحول تاریخی در طراحی و معماری از اهمیت بالایی برخوردار است. دوره کلاسیک بطور عام به عصر پریکلس و فیدیاس یا دوره تاریخی بین ۳۲۳ تا ۴۵۰ قبل از میلاد گفته می شود. اندیشه کلاسیک (سده پانزدهم و شانزدهم) زبان معماری کلاسیک را از گذشته (یونان و روم باستان) اخذ کرده است و پس از به گزینی و تغییرات کالبدی آن را در مجموعه گسترده ای از کاربری ها و مصالح مختلفی به کار برده است. سپس اندیشه نوکلاسیک نیز در سده هجدهم و نوزدهم دقیقا همان اقدامات کلاسیک را تکرار کرد ولی با این تفاوت که برداشت نوکلاسیک از کلاسیک باستان مبتنی بر کاوش های دقیق و کنکاش های باستانی است. هنر دوره کلاسیک که چکیده تاثیرات اجتماعی و مذهبی یک ملت است در نهایت کمال و پختگی عرضه شده ، در هنرهای باستانی جای ویژه ای را به خود اختصاص داده است. طراحي كلاسيك مانند ادبيات، شكل هاي گوناگوني به خود گرفت بصورتی که با روش هاي بسيار متنوعي مي توان آن را بيان كرد. مقوله اصلی زیبایی در طراحی و معماری کلاسیک از این خط مشی تبعیت می کند: نظم(متناسب کردن جزیئات) ، چیدمان(نقشه ،نما ،پرسپکتیو) ، ضرباهنگ(تناسبات) . قرینگی(هارمونی) ، برازندگی(ظاهر ساختمان) ، مدیریت. معماری دوره کلاسیک عصر ثبات و شکوفائی تمدن و هنر یونان است. ساخت بنا به شیوه کلاسیک به مدت دو هزار سال بخش مهمی از تمدن غرب بود و این هم زیستی درک عمیقی از زبان آن را بدست داده است. در واقع هدف معماری کلاسیک ایجاد هارمونی قابل تبیین بین قسمت های مختلف بنا می باشد و این سبک وقتی واقعا کلاسیک است که هر طور شده حتی بصورت گذرا اشاره ای به نظام های پنج گانه ستون سازی (دوریک . یونیک . کرنتین . توسانی و ترکیبی سه مورد اولی مربوط به معماری رومی است که هر کدام از سبک ها تناسبات ، المان ها و اصول متمایز خود را دارند) داشته باشد. در واقع بنایی کلاسیک نامیده می شود که نظام های ستون سازی در آن رعایت شوند. حصول هارمونی مورد نظر کلاسیک علاوه بر نظام ستون سازی ، با رعایت تناسبات طلایی در درون و بیرون بنا امکانپذیر بوده است. يك ساختمان كلاسيك مانند يك رمان ، از يك سو پيام ساده اي براي همه خواهد داشت، و از سوي ديگر براي بيننده آگاه در لايه لايه آن مفهوم عميق تري نهفته است. در عصر کلاسیک با اینکه پس از جنگهای ایران و یونان فترتی در هنر حاصل شده بود اما با عبور از مرحله گذار یونانیان در جوانب مختلف هنر به ویژه در معماری و پیکر تراشی فعالیتهای چشمگیری را آغاز کردند. هنرمندان این عصر پدید آورندگان آثاری شدند که نه پیش از آن و نه در عصر هلنی به آن دست یافته بودند. معماری دوره کلاسیک به رهبری و پشتیبانی فیدیاس معمار و پیکر تراشی که در دولت یونان منصب وزیر هنر را داشت، به اوج و رونق خود رسید. با اینکه درباره معماری این دوره نوشته ها بسیار است ، اما با اشاره به چند بنای مهم شهر آکروپل یا ارگ آتن که بر روی تپه ای ساخته شده می توان به اقدامات بزرگ معماری این دوره پی برد. معبد «پارتنون» به سرپرستی «فیدیاس» و دو معمار دیگر ، معبد الهه «آتنا» و معبد «ارختئوم» و چند بنای دیگر هم بر بلندای آکروپل ساخته شدند. معماری این دوره از جنبه های فنی پیشرفتهای شایانی کرد. سنگهای مورد استفاده دیوارها به طور کامل تراش خورده و با بستهای فلزی با دقت بسیار نسبت به دوره کهن در کنار هم قرار گرفتند نصب سفالهای بامپوش نیز بر همین منوال پیشرفت نمود. ساختمان معابد دارای پلان سه بخشی بود که مشتمل بود بر ۱ ـ رواق ورودی (پیشخان) ۲ – تالار (اتاق) قرار گاه پیکره الهه ۳ – پستو برای نگهداری نذورات. پلان اصلی بناها چهار گوش بود، بهترین نمونه این گونه بناها معبد «تولوس» است که در شهر دلفی قرار دارد. معماری کلاسیک را می توان یک معماری لایزال بی زمان دانست. اصولا این معماری برخوردار از نظم ، تناسبات ، تقارن ، هماهنگی و کمال می باشد که در زمان یونان باستان برای طراحی خانه خدایان با توجه به اصولی جاودانه در نظر گرفته شد. خدایان یونان باستان ، خدایانی بودند انسان گون در نهایت زیبایی ، کمال و جاودانگی لذا خانه آنها نیز می بایست دارای همین خصوصیات می بود . بدین لحاظ معماری کلاسیک نیز می بایست یک معماری بدون نقص و ایراد باشد . اغلب سبک های معماری پس از رونسانس در اروپا بر اساس معماری کلاسیک پایه ریزی شدند. با وجود اینکه قرن نوزدهم از جنبه فرهنگی ، اجتماعی بطور غیر مشخص و با سرعت بسوی مدرن شدن حرکت می کرد اما همزمان ساختمان هایی چون اپرای پاریس و پارلمان لندن به گونه ای هماهنگ و مشابه با اثر های قرون قبل بنا شدند که از طرفی با آثار قرن ۱۸ تفاوتی نداشتند. بکار بردن نمای رومی در این بناها بعنوان یکی از شاخص های معماری کلاسیک از مهمترین نشانه های این دوره بود. عناصر معماری کلاسیک در بخش های معمارانه متفاوتی نسبت به زادگاه اصلی خود به کار گرفته شدند. معماری کلاسیک حضوری شاخص و پیوسته در کلیه دوران ها داشته است. خانه خدایان و یا به عبارتی ، معابد یونانیان باستان منبع الهام بسیاری از ساختمانهای مهم در طی دوهزار و پانصد سال گذشته در غرب بوده است. معابد ، کاخ ها و بناهای حکومتی روم باستان ، کلیساهای عظیم قرون وسطا در عصر اقتدار مسیحیت ، کاخها ، ساختمانهای مدنی و کلیساها در زمان رجعت به کلاسیسیسم در دوره رنسانس ، کاخ ها و کلیساها در عهد اشرافیت باروک ، کاخ ها ، پارلمان ها و کلیساها در عصر روشنگری و بعد از آن ، آسمانخراش های سر به فلک کشیده اوائل قرن بیستم و ساختمانهای حکومتی در عصر فاشیسم ، نازیسم و استالینیسم در بین دو جنگ جهانی ، همواره از معماری کلاسیک الهام گرفته اند. بدون شک این معماری به صورت الگویی بدون نقص در تمامی اعصار برای بینش وتفکرات کاملا متفاوت ، از دموکراسی گرفته تا فاشیسم و سوسیالیسم ، مورد توجه بوده واز آن تقلید شده است. ساختمانهای ساخته شده به این سبک نیز کاملا متنوع بوده است. از معابد بت پرستان تا کلیساهای عظیم ، قصرهای باشکوه ، پارلمان ها و نهادهای حکومتی ، بانک ها ، بیمارستانها ، پاساژها ، موزه ها ، ترمینال های مختلف به این سبک ساخته شده است. گرایش موسوم به کلاسیک امروزه در معماری ایران بسیار مرسوم شده است. به نظر می رسد این نوع معماری با استفاده از عناصر مشابه به معماری نئوکلاسیک غرب در نما در آن طبقه بندی قرار می گیرد. معماری نئوکلاسیک پیش تر هم در ایران الهام بخش ساختمان های متعددی بوده است. از دیرباز تا کنون معماری در ایران دستخوش تغییر و تحولات چشمگیری شده است. نمونه های بارز معماری کلاسیک در ایران را می توان فراگیری کاربرد نمای رومی در نمای شهری ، منازل و ادارت قدیمی کشور مشاهده نمود. فاصله میان معماری كلاسیك و معاصر ایران قابل قبول نیست این روزها فاصله ای عمیق میان معماری كلاسیك و معماری معاصر ایران ایجاد شده است كه این مسأله برای هنر معماری ایران قابل قبول نیست. مصطفی بهزادفر؛ مدرس دانشكده معماری دانشگاه علم و صنعت در این باره می گوید: معماری یك هنر تجسمی و كاربردی بوده كه بالاترین بازتاب عملی را در فضای همگانی بیرونی دارد. در یكصد سال اخیر بعضی اوقات شرایط مطلوب موجب سامان دادن بناهایی مانند مجموعه دانشگاه تهران، ساختمان موزه هنرهای معاصر و یا عنصری مثل برج آزادی كه نماد بسیار خوبی از گذشته و حال ایران است شده است. برای بهبود كیفیت معماری در كشور لازم است مجموعه عواملی كه معماری و فضای شهری را می سازند با هم هماهنگ باشند. وقتی به فضاهای شهری نگاه می كنیم بناهایی را می بینیم كه از دیدگاه معماری زیبا و دارای حجم خوبی هستند اما وقتی بناها در كنار هم چیده می شوند فاقد زیبایی و سیمای مطلوب هستند كه این مسأله نشان دهنده نبود هماهنگی در فضاهای شهری است. لازم است شرایط عمومی و نظام اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در كشور را برای خلق بناهای زیبا و در نتیجه شهری زیبا آماده كنیم.

با توجه به مبانی اشاره شده در مورد هنر و معماری کلاسیک حال به بیان دلایل حضور این سبک از معماری در طراحی نمای ساختمان های امروزی می پردازیم. طراحی نما از مهمترین مراحل طراحی معماری می باشد. نما بعنوان پوسته خارجی بنا در معرض دید و توجه عموم قرار دارد و می تواند بیانگر کیفیت طراحی ساختمان و دکوراسیون داخلی آن باشد. بنابراین توجه به اصول طراحی نما و مبانی زیبایی شناسی از موارد بسیار مهم می باشد. در فرآیند طراحی نما سبک های فراوانی وجود دارد که رایج ترین آن ها نمای مدرن و کلاسیک می باشد. از مسائل مهم که در طراحی نما باید آن را مورد توجه قرار داد مصالح ، حفظ منظر شهری ، اقلیم منطقه ، بودجه ، زیبایی شناسی می باشد.

نمای کلاسیک به علت تجمل، زیبایی، استحکام و اصالت، بسیار مورد توجه عموم قرار می گیرد. از عناصر جدا نشدنی و بارز سبک رومی که از بناهای رم و یونان برگرفته شده است ، ستون های بلند و کوتاه ، سرستون ، کله گاوی ها ، پا ستون ، مجسمه های تزیینی ، عناصر تزیینی ، قوس ، کتیبه ، قاب پنجره و…می باشد، که به نمای کلاسیک زیبایی دوچندان می بخشد. سنگ از مصالح عمده اجرای نمای رومی می باشد البته در بعضی موارد برای کاهش هزینه اجرا می توان از سیمان نیز استفاده کرد زیرا نمای رومی از نماهای پر هزینه و پرکار است که به علت جزییات زیاد به دقت بالای اجرایی نیازمند است. نورپردازی و رنگ در طراحی نمای رومی بسیار حائز اهمیت می باشد و در ایجاد زیبایی و جذابیت نما تاثیر بسزایی دارد. در انتخاب رنگ باید توجه داشت که از رنگ های روشن و پخته و با اصالت استفاده شود و شکوه و تجمل نما را به خوبی آشکار سازد. از دیگر موارد مهم طراحی نمای کلاسیک ایجاد تقارن ، هماهنگی ، توازن و هارمونی می باشد.

Click to rate this post!
[Total: 0 Average: 0]

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید